1. توده های پستان​

همان‌طور که قبلا گفته شد، توده­های پستان می­توانند غیرسرطانی و یا سرطانی باشند. توده‌های غیرسرطانی بسیار شایع‌تر هستند و تنها 3 تا 6% از توده‌های پستان، به‌دلیل سرطان ایجاد می­شوند.

بااین‌وجود، درصورت مشاهدۀ توده در پستان­های خود لازم است با پزشک مشورت کنید و از روش­های تشخیصی مناسب برای تعیین سرطانی یا غیرسرطانی بودن آن استفاده کنید.

الف) توده­‌های خوش‌خیم پستان

توده­‌های پستان ممکن است تنها یک تغییر خوش­خیم باشند که به دلیل نوسانات هورمونی و سن رخ می­دهند. در برخی از موارد این توده­ها به‌طور متناوب ظاهر شده و سپس از بین می­روند. در برخی دیگر ممکن است تغییرات، به‌صورت چرخه­ای ایجاد شوند و مثلا افراد پس از قاعدگی وجود توده­ای را احساس کنند که ممکن است نیاز به معاینه داشته باشد.

اگرچه بیشتر توده‌­ها سرطانی نیستند، اما می­توانند دردناک بوده و منجر به عفونت شوند. برخی از تغییرات خوش­خیم پستان عبارتند از:

• کیست پستان

کیست پستان، یک کیسۀ پر از مایع در بافت پستان بوده که خوش­خیم می­باشد. حدود 50% از زنان 30 ساله و بالاتر از این سن، دچار کیست پستان می­شوند که به آن بیماری فیبروکیستیک نیز گفته می­شود. در برخی موارد، این کیست‌ها می‌توانند دردناک بوده و اگر بزرگ باشند و مشکل ایجاد کنند، نیاز به آسپیراسیون (حذف مایعات) دارند. کیست پستان به‌دلیل عدم تعادل هورمونی مانند افزایش سطح استروژن و کاهش پروژسترون ایجاد شده و گاهی اوقات بعد از یائسگی بهبود می­یابد. اگرچه کیست­های پیچیده معمولا خوش خیم هستند، اما خطر بدخیم شدن (سرطانی شدن) را نیز دارند.

خودآزمایی ماهانه به شما کمک می­کند تا با پستان­های خود آشنا شوید و هرگونه تغییر احتمالی را به‌سرعت شناسایی کرده و به پزشک گزارش دهید.

• فیبروآدنومای پستان

فیبروآدنوما تومورهای خوش­خیمی هستند که از بافت غده­ای و همبند تشکیل شده­اند. این عارضه معمولا زنان 20 و 30 ساله را تحت‌تاثیر قرار می­دهد، هرچند می­تواند در هر سن دیگری نیز رخ دهد. فیبروآدنوما معمولا گرد و سفت بوده و در طول خودآزمایی در زیر پوست حرکت می­کند. فیبروآدنوما اغلب در نزدیکی سطح پستان قرار دارد، با این حال برخی از آن‌ها ممکن است خیلی کوچک باشند و به‌طور اتفاقی در ماموگرافی تشخیص داده شوند. اگرچه خطر سرطانی شدن فیبروآدنوما بسیار نادر است، اما اگر توده به اندازۀ کافی بزرگ باشد ممکن است انجام بیوپسی ضروری شود.

• آدنوز

آدنوز یک بیماری خوش­خیم است که در آن، لوبول­ها (غدد شیرساز) بزرگ می­شوند. آدنوز می­تواند توده­ای شبیه کیست یا تومور ایجاد کند و در ماموگرافی ظاهر کلسیفیکاسیون داشته باشد. کلسیفیکاسیون­ها می­توانند نشان دهندۀ سرطان پستان باشند بنابراین برای تشخیص آدنوز، باید بیوپسی انجام شود.

• ماستیت

ماستیت نوعی عفونت پستان است و بسیاری از زنان شیرده ممکن است آن را تجربه کنند. این بیماری اغلب با قرمزی، تورم و درد همراه است و علاوه بر درمان‌های خانگی با استفاده از آنتی بیوتیک­ها نیز درمان می­شود. گاهی اوقات تفکیک ماستیت و سرطان التهابی ممکن است دشوار باشد زیرا علائم هر دو شامل قرمزی، حساسیت و بثورات پستان است.

• اکتازی مجاری

اکتازی مجرا یک بیماری خوش­خیم است که در آن، مجاری شیر مسدود و متورم شده و اغلب باعث ترشحات خاکستری رنگ از نوک پستان می­شود. این بیماری ممکن است یک تودۀ کوچک، درست زیر نوک پستان شما ایجاد کند یا باعث شود که نوک پستان به‌سمت داخل جمع شود. اکتازی مجاری، بیشتر در سنین یائسگی رخ می­دهد و معمولا به‌طور خودبه‌خود برطرف شده و یا با آنتی‌بیوتیک قابل درمان است.

• نکروز چربی

زمانی‌که پستان­ها در اثر جراحی، پرتودرمانی (رادیوتراپی) یا ضربه آسیب دیده باشند، ممکن است نکروز چربی رخ دهد. این عارضه باعث ایجاد توده­های سطحی (زیرپوست)، سخت و گرد به‌همراه جمع شدن پوست می­شود. این بیماری در آزمایش­های تصویربرداری شبیه سرطان پستان است و برای تشخیص، نیاز به انجام بیوپسی دارد. آسیب­های کمربند ایمنی، جراحی­های پستان مانند کوچک‌کردن پستان و مصرف داروهای رقیق‌کنندة خون، از علل شایع ایجاد نکروز چربی هستند.

کیست­های روغنی نیز درنتیجۀ نکروز چربی ایجاد می­شوند. با مرگ سلول­های چربی، محتویات آن­ها آزاد شده و کیستی پر از روغن را تشکیل می­دهند. اگرچه کیست­های روغن پستان معمولا با گذشت زمان برطرف می­شوند، اما درصورت ایجاد حس ناراحتی می­توان آن­ها را از بین برد.

• سایر توده­های خوش­خیم

سایر توده­های خوش­خیم عبارتند از هماتوم ، همانژیوم، آدنومیواپتلیوم و نوروفیبروم. اگرچه این توده‌ها، غیرسرطانی در نظر گرفته می‌شوند اما خودآزمایی ماهیانه و گزارش تغییرات جدید به پزشک، از اهمیت زیادی برخوردار است.

ب) توده­­‌های پیش‌سرطانی پستان

وجود انواع خاصی از توده­های خوش­خیم، به‌شدت با افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان مرتبط است. به‌طورمثال برخی از این توده‌ها، رشدهای پیش‌سرطانی هستند که می­توانند بعدها به سلول­های سرطانی تبدیل شوند. برخلاف بیشتر توده­های خوش­خیم که خودبه‌خود برطرف شده یا برای راحتیِ فرد برداشته می­شوند، اما توده­های پیش‌سرطانی باید به‌طور کامل و با استفاده از جراحی برداشته شوند. از انواع توده­­های پیش‌سرطانی پستان می‌توان موارد زیر را نام برد:

• پاپیلوم­‌های داخل مجاری

پاپیلوم­های داخل مجرا تومورهایی هستند که از مجاری شیری نوک پستان شروع شده و اغلب باعث ترشح از نوک پستان می­شوند. با اینکه این تومورها معمولا خوش­خیم هستند، اما ممکن است با افزایش خطر ابتلا به سرطان همراه باشند، به‌ویژه اگر مناطقی از هایپرپلازی آتیپیک (سلول­های غیرطبیعی) در آن­ها نیز وجود داشته باشد. اغلب برای درمان این مشکل، برداشتن پاپیلوما و مجرای آسیب‌دیده با استفاده از جراحی توصیه می­شود.

• اِسکارهای شعاعی

برخلاف آنچه از نام آن پیداست، اسکارهای شعاعی اسکار واقعی نیستند. اما این اصطلاح، ظاهر آن­ها را در زیر میکروسکوپ توصیف می­کند. این وضعیت، اغلب هر دو پستان را درگیر کرده و با بیوپسی تشخیص داده می‌شود. اسکارهای شعاعی یک ضایعۀ غیرمعمول هستند که زنان را کمی در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان قرار می­دهند. این اسکارها معمولا باعث ایجاد تودۀ قابل لمس (محسوس) نمی­شوند، اما ممکن است به‌صورت توده­ای سیخ­دار در ماموگرافی ظاهر شوند. بسته به اینکه تومور در زیر میکروسکوپ چگونه به نظر برسد، برخی از اسکارهای شعاعی باید برداشته شوند.

• هایپرپلازی لوبولار یا مجرا

هایپرپلازی لوبولار آتیپیک و هایپرپلازی مجرای آتیپیک، بیماری­هایی پیش­سرطانی در نظر گرفته می‌شوند. سلول­هایی که در زیر میکروسکوپ غیرطبیعی به نظر می­رسند، آتیپیک نام دارند و به رشد بیش از حد سلول­ها نیز، هایپرپلازی می­گویند. تومورهایی که این ویژگی­ها را دارند، به احتمال زیادی به سرطان تبدیل می­شوند؛ بنابراین نظارت دقیق یا جراحی برای درمان این بیماری­ مورد نیاز است.

• تومورهای درجا (DCIS و LCIS)

کارسینومای مجرای در محل (DCIS)، یک سرطان پیش­تهاجمی با مرحلۀ صفر در نظر گرفته می­شود. درواقع به سلول­های سرطانی مجاری که یک لوبول پستان را می­پوشانند اما به بافت حمله نمی­کنند، DCIS گفته می­شود. بااین‌حال، اگر سلول‌های سرطانی به بافت‌های اطراف گسترش یابند، سرطان پستان تهاجمی به‌وجود می آید. چندین گزینۀ جراحی پستان برای درمان DCIS در دسترس است.

کارسینومای لوبولار در محل (LCIS) زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های سرطانی در پوشش لوبول پستان یافت شوند. اگرچه تشخیص LCIS به‌عنوان یک تشخیص سرطانی در نظر گرفته نمی­شود اما افراد مبتلا به LCIS در مقایسه با جمعیت عمومی، 9 تا 10 برابر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان تهاجمی پستان هستند. باید توجه داشت ک همۀ موارد LCIS با جراحی درمان نمی‌شوند، به‌همین‌دلیل برخی از ارائه­دهندگان مراقبت­های بهداشتی، غربالگری و معاینه­های منظم را توصیه می­کنند.

• تومورهای فیلود

تومورهای پستان فیلود کمتر از 1% تومورهای پستان را تشکیل می­دهند و تقریبا 60 تا 75% از این موارد خوش‌خیم هستند. اگرچه اکثر تومورهای فیلود، غیرسرطانی هستند اما درمان استاندارد، برداشتن آن­ها با جراحی است. برخلاف بیشتر سرطان­های پستان که از سلول‌های اپیتلیال شروع می­شوند، تومورهای فیلود در سلول­های مزانشیمی (سلول‌های بافت همبند) ایجاد شده و به عنوان سارکوما تعریف می­شوند.

2. دیگر علائم سرطان پستان​

الف) تغییرات پوست

ممکن است بتوان سرطان پستان را براساس تغییرات پوستی که برای پستان به‌وجود می‌آورد، تشخیص داد. این تغییرات می­توانند شامل موارد زیر باشند:

• چروکیدگی

سرطان پستان می­تواند باعث کوتاه شدن بافت فیبری پستان شود که در این صورت، بافت پوست به‌سمت داخل کشیده شده و ظاهری چروکیده یا دندانه‌دار ایجاد می­کند.

• فرورفتگی

درحالی‌که بروز توده، شایع­ترین علامت سرطان پستان است، فرو رفتن پستان نیز ممکن است یک علامت هشداردهنده باشد. فرورفتگی معمولا به‌صورت یک تورفتگی خفیف در پوست همراه با بافت ناهموار ظاهر می­شود و ظاهری گودافتاده از پوست ایجاد می‌کند. فرورفتگی سرطان پستان زمانی رخ می­دهد که تومور از داخل پستان، بافت سالم را بکشد و ظاهر پوست را مخدوش کند. همچنین اگر یک توده در نزدیکی پوست رشد کند، ممکن است فرورفتگی قابل‌توجهی ایجاد کند.

گودی می‌تواند روی پستان، نزدیک زیربغل یا روی نوک ایجاد شود. برخی تحقیقات نشان می‌دهند که وقتی توده و گودی پستان وجود دارد، ممکن است تا زمانی که توده را به اطراف حرکت ندهید یا در نقاط مختلف فشار ندهید، گودی قابل توجه نباشد.

البته فرورفتگی پستان می­تواند ناشی از مسائل خوش­خیم نیز باشد. برای مثال در نکروز چربی و همچنین زمانی که بافت چربی آسیب می­بیند، فروفتگی­ها می­توانند ظاهر شوند. ازطرفی دیگر، فرورفتگی می‌تواند نشانة انواع مختلف سرطان پستان از جمله سرطان پستان لوبولار و سرطان پستان التهابی که یک نوع نادر و تهاجمی از سرطان پستان است و عروق لنفاوی و پوست را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، باشد. این سرطان‌ها معمولا باعث ایجاد توده‌های مشخص و سفت نمی‌شوند. فرورفتگی همچنین می­تواند نشانه­ای از کارسینومای مجاری مهاجم باشد. این نوع از سرطان پستان، شایع­ترین نوع سرطان بوده که اغلب باعث ایجاد یک تودۀ کلاسیک می‌شود.

• ضخیم شدن

ضخیم شدن بافت­های داخل و اطراف پستان می­تواند به معنای ایجاد توده در لوبول­های دانه­ای یا انسداد گرۀ لنفاوی باشد.

• بثورات درماتیت­مانند یا قرمزی رو یا نزدیک نوک

پوست پستان یا پوست اطراف نوک پستان ممکن است قرمز و خارش­دار شده و پوسته پوسته شود. این یک علامت نادر سرطان پستان است و اغلب با نوعی از سرطان به‌نام بیماری پاژه مرتبط است.

• رگ­های قابل مشاهده در پستان

دیده‌شدن وریدهای پستان می­تواند نشان‌دهندة مسدود شدن رگ­های خونی، ناشی از وجود یک توده یا افزایش خون­رسانی به پستان که ناشی از رشد تومور است، باشد.

درست است که تغییرات، در مقاطع مختلف زندگی شما مثلا قبل و بعد از پریودهای ماهانه، در دوران بارداری و بعد از یائسگی ممکن است وجود داشته باشد، اما بااین‌حال باید هرگونه تورم، حساسیت، درد یا توده‌هایی که غیرعادی به نظر می‌رسند و همچنین هرگونه تغییر در اندازه، طرح کلی یا شکل پستان را جدی بگیرید و به پزشک گزارش کنید. پزشک می­تواند هرگونه تغییر را ارزیابی کرده و تشخیص مناسبی را به شما ارائه دهد.

ب) تغییر شکل و اندازۀ پستان

تغییرات اندازه و شکل پستان که باید به آن­ها توجه شود عبارتند از:

– تورم بی‌دلیل پستان، به‌ویژه در یک پستان.

– کوچک شدن بی‌دلیل یک یا هردو پستان.

– تغییرات در تقارن پستان‌ها (نابرابری پستان‌ها): عدم تقارن پستان، موضوعی شایع است اما پزشک شما باید بداند که آیا این تغییر اخیرا رخ داده است یا خیر.

ج) تغییرات نوک پستان

تغییرات یا ترشحات نوک پستان ممکن است از علائم اولیۀ سرطان پستان بوده و می­توانند شامل این موارد باشند:

• نوک معکوس یا تورفتۀ پستان

در این حالت نوک پستان به‌جای اشاره به بیرون، به‌سمت داخل و یا صاف قرار گرفته است. البته نوک معکوس می‌تواند کاملا بی‌ضرر بوده و به‌دلیل شرایط دیگری به‌وجود آمده باشد.

به‌طور معمول، نوک تورفتۀ مرتبط با سرطان پستان زمانی اتفاق می‌افتد که تومور، به مجرای شیر در پشت نوک حمله کرده و باعث کشیدگی پوست به‌سمت داخل شود. این اتفاق زمانی که سلول‌های سرطانی بر خود نوک تاثیر می‌گذارند نیز می­تواند رخ دهد. این علامت معمولا به طور ناگهانی ظاهر می­شود و ممکن است با سایر تغییرات نیز همراه باشد.

هم مردان و هم زنان می­توانند در یک یا هر دو پستان خود، نوک معکوس داشته باشند و این اتفاق معمولا چیزی است که فرد با آن متولد می­شود. در واقع حدود 2% از نوک پستان­ها معکوس هستند.

انواع نوک معکوس به‌صورت زیر طبقه‌بندی می­شوند:

– درجه 1: می­توان نوک را با انگشت بیرون کشید و نوک تا چند دقیقه به‌سمت بیرون می‌ماند اما سپس به وضعیت معکوس خود بازمی‌گردد.

– درجه 2: نوک را می­توان به بیرون کشید اما به محض رهاکردن به‌سمت داخل برمی­گردد.

– درجه 3: نوک، عمیقا وارونه است و نمی­توان آن را با انگشتان به بیرون کشید.

برخی دیگر از علائم سرطان پستان که ممکن است با وارونگی نوک همراه باشند عبارتند از:

یک توده یا ناحیۀ ضخیم شده در پستان

– درد یا حساسیت

– تغییر در اندازه یا شکل پستان

– تغییرات پوستی در پستان، مانند فرورفتگی یا قرمزی

– موارد دیگری که می­توانند دلیل این تغییر در نوک باشند عبارتند از:

– عفونت­ها

– پیری یا افتادگی پستان­ها

– روش­های جراحی

– آسیب به پستان

– شیر دادن

– اکتازی مجرا

• دیگر تغییرات نوک پستان عبارتند از:

– تغییرات پوستی در هاله یا نوک

– پوسته پوسته شدن، قرمزی یا تورم نوک

– برجستگی یا فرورفتگی بر روی پوست اطراف نوک و آرئول

د) ترشح از نوک پستان

هر گونه نشت مایع از نوک، ترشح از نوک محسوب می­شود. رنگ و حالت ترشحات، بسته به منشا آن می­تواند شیری، شفاف، قهوه­ای، خونی، غلیظ، چسبنده، رقیق یا آبکی باشد.

درست است که ترشح از نوک می‌تواند نشانة سرطان پستان باشد، اما این اتفاق به‌دلایل زیاد دیگری ازجمله قرص‌های ضدبارداری، برخی داروها، نوسانات قاعدگی و عفونت‌ها نیز می‌تواند ایجاد ‌شود.

تمام ترشحات نوک، صرف‌نظر از بافت یا رنگ، باید توسط پزشک بررسی شوند. 

ه) درد

درد پستان، هرگونه ناراحتی یا حساسیتی است که در هر قسمت از پستان یا زیربغل احساس می­شود. دلایل بی‌ضرر زیادی برای درد و حساسیت پستان وجود دارد. بلوغ، قاعدگی، بارداری، یائسگی، پستان‌های فیبروکیستیک یا استفاده از برخی داروها می­توانند از جملۀ این دلایل باشند.

درد پستان یا نوک که مرتبط با سرطان باشد، ممکن است با التهاب بافت پستان یا ناحیۀ زیربغل و همینطور با سایر علائم سرطان پستان نیز همراه باشد.

اگر درد با تورم تمام یا بیشتر پستان، تحریک پوست، وجود توده یا ترشح از نوک به‌غیر از شیر مادر و همچنین سایر علائمی که ممکن است به سرطان پستان مرتبط باشند، همراه بود، حتما با پزشک تماس بگیرید.

همانطور که گفته شد، درد پستان یا نوک آن به‌ندرت دلیلی برای نگرانی جدی هستند. یک مطالعۀ منتشر شده در سال 2017 نشان داد که تنها 6% از زنان، درد پستان را به‌عنوان یکی از علائم اولیۀ سرطان پستان گزارش کرده­اند. این مطالعه همچنین نشان داد که شایع­ترین علامت سرطان پستان، با 83%، وجود تودۀ پستان است اما متاسفانه تحقیقات نشان می‌دهند که زنان، تمایل دارند علائم غیرتوده‌ای سرطان پستان را نادیده بگیرند.

مراقب همۀ نشانه‌های سرطان پستان باشید و هرگونه تغییر یا درد و تورم در پستان یا نوک آن را به پزشک گزارش دهید.

علائم سرطان پستان در مردان و زنان مشابه است، اما این ببماری در مردان معمولاً زمانی تشخیص داده می‌شود که به مرحلۀ پیشرفته رسیده باشد. یکی از دلایل این اتفاق، ممکن است نادر بودن این سرطان در مردان و آگاهی و هوشیاری کم آن‌ها دربارۀ این بیماری باشد.

الف) علائم شایع

• تودۀ پستان

شایع­ترین علامت سرطان پستان در مردان، وجود توده یا تورم درست زیر نوک و هالۀ آن است و در بعضی موارد، این توده در ربع خارجی بیرونی پستان قرار می­گیرد. به‌دلیل اینکه مردان بافت چربی کمتری نسبت به زنان دارند، ممکن است کشف توده در در پستان برای آن‌ها آسان­تر باشد.

همۀ توده­های سرطانی پستان یکسان نیستند اما برخی از ویژگی­های مشترک آن­ها عبارتند از:

– سخت یا ناهموارند و لبه­های نامنظمی دارند.

– هنگامی که این توده‌­ها فشار داده می­شوند، در داخل پستان حرکت نمی­کنند.

– توده­‌ها معمولا بدون درد هستند (البته همیشه این طور نیست.)

– توده­‌های سرطانی معمولا در حال تغییر یا بزرگتر شدن هستند.

• تغییرات نوک

در مسیر بیماری سرطان پستان در مردان، علائم مربوط به نوک زودتر از زنان رخ می­دهند:

– سفتی یا تورم نوک.

– تورفتگی (نوک در حال کشیده شدن، چرخش به سمت داخل یا صاف شدن است).

– ترشح از نوک که ممکن است شفاف یا خونی باشد.

– قرمزی، بثورات پوستی یا پوسته پوسته شدن اطراف نوک که از بین نمی­رود.

– حساسیت، درد، تغییرات پوستی

• تغییرات پوست روی پستان یا نزدیک آن که ممکن است شامل موارد زیر باشند:

– تحریک عمومی، قرمزی و بثورات پوستی که از بین نمی­روند.

– تنوع در رنگ پوست.

– چروکیدگی یا فرورفتگی شبیه به ظاهر پوست پرتقال.

– یک یا چند زخم باز.

ب) تغییرات کلی

سرطان پستان همچنین می‌تواند اندازه و شکل ناحیۀ پستان را تحت‌تأثیر قرار دهد، به‌طوری که بزرگتر، بدشکل یا فرورفته به نظر برسد.

تورم گرۀ لنفاوی

سرطان پستان در مردان می­تواند به گرۀ لنفاوی زیر بازو یا نزدیک استخوان ترقوه سرایت کند. گاهی اوقات، قبل از اینکه تومور پستان به اندازۀ کافی بزرگ شود، متوجه تورم گرۀ لنفاوی می­شوید. علائم درگیری گرۀ لنفاوی نیز شامل وجود یک یا چند توده، تورم عمومی و حساسیت است.

د) علائم نادر

سرطان پستان التهابی در مردان بسیار نادر است. علائم آن با انواع دیگر سرطان پستان متفاوت بوده و به‌راحتی می­تواند با عفونت اشتباه گرفته شود. به جای وجود یک توده، سرطان پستان التهابی احتمالا با علائم زیر همراه است:

– تورم

– گرم بودن ناحیه به هنگام لمس کردن

– قرمزی یا ظاهر کبودی

– سوراخ شدن پوست

– احساس سنگینی، درد، سوزش، حساسیت

– تغییر نوک

– بزرگ شدن

– تورم گرۀ لنفاوی زیر بازو یا نزدیک استخوان ترقوه