3. روش‌های تشخیصی سرطان کولورکتال

 

3-1- معاینه بالینی

معاینه بالینی شامل بررسی دقیق وضعیت شکم و معاینه مقعدی است:

• در معاینه شکم، پزشک بررسی می‌کند که آیا تومور باعث بزرگ شدن کبد یا تجمع مایع در شکم (آسیت) شده است.
• در معاینه مقعدی، پزشک با معاینه انگشتی رکتوم (DRE) وجود برآمدگی‌های غیرطبیعی یا آثار خون را بررسی می‌کند.

3-2- آندوسکوپی: روش استاندارد تشخیصی

آندوسکوپی نقش کلیدی در تشخیص سرطان کولورکتال دارد. در این روش، یک لوله باریک مجهز به دوربین از طریق مقعد وارد روده بزرگ می‌شود تا پزشک بتواند داخل کولون را بررسی کند. در صورت لزوم، نمونه‌برداری (بیوپسی) انجام می‌شود. انواع روش‌های آندوسکوپی شامل:

• رکتوسکوپی: بررسی راست‌روده با یک لوله سفت و کوتاه
• سیگموئیدوسکوپی: بررسی بخش پایینی کولون با یک دستگاه انعطاف‌پذیر
• کولونوسکوپی: بررسی کل روده بزرگ با امکان برداشتن پولیپ‌ها و نمونه‌برداری

نکته:

• تومورهای کمتر از ۱۵ سانتی‌متر از مقعد، تومورهای راست‌روده‌ای محسوب می‌شوند.
• تومورهای دورتر از ۱۵ سانتی‌متر در دسته تومورهای کولون قرار می‌گیرند.
• در صورت تشخیص تومور در رکتوسکوپی، کولونوسکوپی کامل نیز مورد نیاز خواهد بود.

3-3- بررسی‌های رادیولوژیک

در برخی موارد، به‌ویژه زمانی که انجام کولونوسکوپی دشوار باشد، روش‌های تصویربرداری کمک‌کننده هستند:

• سی‌تی کولونوگرافی (کولونوسکوپی مجازی):

• سی‌تی اسکن شکم انجام شده و با استفاده از نرم‌افزار، تصویری سه‌بعدی از دیواره داخلی روده ساخته می‌شود
• این روش برای تشخیص تومورهای انسدادی مفید است اما جایگزین کولونوسکوپی نمی‌شود.

3-3-2- تنقیه باریم با کنتراست مضاعف:

• مایع باریم (ماده‌ای گچی‌شکل) و هوا از طریق مقعد به داخل کولون تزریق می‌شوند.
• باریم و هوا در تصاویر اشعه ایکس ظاهر شده و امکان مشاهده دیواره داخلی کولون را فراهم می‌کنند.
• این روش امروزه کمتر استفاده می‌شود و اغلب با سی‌تی کولونوگرافی جایگزین شده است.

4- آزمایش‌های آزمایشگاهی

4-1-آزمایش‌های خون عمومی: شامل شمارش کامل خون (CBC)، بررسی عملکرد کبد و کلیه

• مارکرهای توموری:

• برخی تومورها موادی را تولید می‌کنند که در خون قابل اندازه‌گیری هستند.
• مارکرهای توموری به تنهایی تشخیصی نیستند اما می‌توانند در پایش بیماری و پیگیری پاسخ به درمان کمک کنند.
  • مارکر توموری اصلی در سرطان کولورکتال:
    • CEA (آنتی‌ژن کارسینوامبریونیک)
  • برخی از سرطان‌های کولورکتال CEA تولید می‌کنند که سطح آن در خون قابل اندازه‌گیری است.
  • با این حال، افزایش CEA در برخی سرطان‌های دیگر و بیماری‌های غیرسرطانی نیز دیده می‌شود.
  • بنابراین، CEA برای غربالگری سرطان کولورکتال مناسب نیست اما در پیگیری بیماران مبتلا مفید است.
•        بررسی‌های پاتولوژیک: تأیید تشخیص سرطان
• در صورت تشخیص ضایعه مشکوک در آندوسکوپی، نمونه‌برداری (بیوپسی) انجام شده و نمونه در آزمایشگاه پاتولوژی بررسی می‌شود و اطلاعات زیر را ارائه می‌دهد:

• • • • تأیید تشخیص سرطان کولورکتال
      • ویژگی‌های بافتی و نوع سلول‌های سرطانی
      • بررسی گسترش سرطان به گره‌های لنفاوی و دیگر اعضا در صورت جراحی