غربالگری
غربالگری سرطان روده و انواع آن
سرطان روده یکی از شایع‌ترین و رایج‌ترین انواع سرطان‌ها در میان مردان و زنان است که در اثر رشد غیرطبیعی سلول‌های بدخیم در دیواره روده بزرگ یا راست‌روده (رکتوم) ایجاد می‌شود. عوامل مختلفی مانند سابقه خانوادگی، افزایش سن، رژیم غذایی نامناسب، سبک زندگی کم‌تحرک، بیماری‌های التهابی روده (مانند کولیت اولسراتیو و کرون) و جهش‌های ژنتیکی می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. سرطان روده شامل انواع مختلفی از جمله سرطان روده ارثی، متاستاتیک، اسپورادیک و مرتبط با سندرم‌های ژنتیکی مانند سندرم لینچ و پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی می‌شود.
ضرورت و روش‌های غربالگری سرطان روده
غربالگری سرطان روده برای افرادی که در معرض خطر متوسط هستند و هنوز علائمی ندارند، بسیار حائز اهمیت است. انجام آزمایش‌های غربالگری حتی در صورت نداشتن علائم می‌تواند به تشخیص زودهنگام سرطان کمک کند و شانس درمان موفقیت‌آمیز و افزایش بقا را به‌طور قابل‌توجهی بالا ببرد. در بسیاری از کشورها، یک برنامه غربالگری سیستماتیک برای افراد بالای 50 سال برای تشخیص پولیپ‌ها و سرطان کولورکتال در مراحل اولیه ارائه می‌شود، زیرا سرطان کولورکتال اولیه اغلب علائم مبهم یا بدون علامت ایجاد می‌کند.
روش‌های غربالگری متداول شامل کولونوسکوپی، آزمایش خون مخفی در مدفوع (FOBT) و تست‌های مولکولی هستند. این آزمایش‌ها می‌توانند به شناسایی پولیپ‌های پیش‌سرطانی یا سرطان در مراحل اولیه کمک کنند و از پیشرفت بیماری جلوگیری نمایند. به طور معمول، غربالگری برای افراد با خطر متوسط از 45 سالگی آغاز می‌شود. در برخی کشورها مانند اروپا، برنامه غربالگری برای افراد 50 ساله یا بالاتر هر 1 تا 2 سال یکبار توصیه می‌شود
آزمایش‌های رایج غربالگری برای سرطان روده:
- کولونوسکوپی:
کولونوسکوپی متداول‌ترین روش غربالگری سرطان روده است که با استفاده از یک لوله انعطاف‌پذیر مجهز به دوربین، داخل روده بزرگ را بررسی کرده و امکان شناسایی و برداشتن پولیپ‌های پیش‌سرطانی را فراهم می‌کند. - سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر:
این روش مشابه کولونوسکوپی است، اما فقط بخش انتهایی روده بزرگ (سیگموئید) را بررسی می‌کند. سیگموئیدوسکوپی می‌تواند به تشخیص ضایعات پیش‌سرطانی در ناحیه پایینی کولون کمک کند. - آزمایش خون مخفی در مدفوع (FOBT) و تست ایمونوشیمیایی مدفوع (FIT):
این آزمایش‌ها برای تشخیص وجود خون غیرقابل مشاهده در مدفوع انجام می‌شوند که می‌تواند نشانه‌ای از پولیپ‌ها یا سرطان روده باشد. FIT دقت بالاتری نسبت به FOBT دارد. - تست DNA مدفوع:
این آزمایش جهش‌های ژنتیکی مرتبط با سرطان روده را در مدفوع بررسی می‌کند. در صورت مشاهده نتایج غیرطبیعی، کولونوسکوپی برای بررسی دقیق‌تر توصیه می‌شود. - کولونوگرافی با سی‌تی اسکن (کولونوسکوپی مجازی):
در این روش، تصاویر سه‌بعدی از روده بزرگ با استفاده از سی‌تی اسکن تهیه می‌شود. این روش کمتر تهاجمی است، اما در صورت مشاهده ضایعات، انجام کولونوسکوپی برای بررسی دقیق‌تر ضروری خواهد بود.
دستورالعمل‌های غربالگری سرطان روده
زمان آغاز غربالگری، نوع آزمایش و دفعات آن به عوامل فردی مانند سن، سابقه خانوادگی و ریسک ژنتیکی بستگی دارد. افراد با خطر متوسط ابتلا به سرطان روده باید از 45 سالگی غربالگری را آغاز کنند. افرادی که دارای عوامل خطر بالاتر مانند سابقه خانوادگی سرطان روده، بیماری‌های التهابی روده یا جهش‌های ژنتیکی مستعدکننده هستند، ممکن است نیاز به غربالگری زودتر و با دفعات بیشتر داشته باشند. در این موارد، مشورت با پزشک برای تعیین بهترین برنامه غربالگری ضروری است.