• انواع سرطان کولورکتال 
• سرطان کولون به سرطانی گفته می‌شود که در کولون (بخش طولانی روده بزرگ) ایجاد می‌شود.
• سرطان راست روده(رکتوم) در راست روده، بخش انتهایی روده بزرگ که به مقعد ختم می‌شود، ایجاد می‌شود.
• مقعددهانه راست روده به بیرون است و مدفوع از طریق آن دفع می‌شود. سرطان ممکن است در مقعد نیز ایجاد شود، اما سرطان مقعد یک بیماری مجزا است و در این راهنما گنجانده نشده است.

سرطان کولورکتال (CRC) به رشد غیرطبیعی سلول‌های سرطانی در ناحیه‌ی کولون (روده بزرگ) یا رکتوم (راست روده) اشاره دارد. این سرطان معمولاً از پولیپ‌های خوش‌خیم شروع می‌شود که با گذشت زمان ممکن است به سرطان تبدیل شوند. روده بزرگ بخشی از سیستم گوارشی است که حدود ۱.۵ متر طول دارد و شامل بخش‌هایی مانند سکوم، کولون و رکتوم می‌شود. این بخش‌ها مسئول جذب آب و مواد مغذی باقی‌مانده از غذا و تشکیل مدفوع هستند. سرطان کولورکتال معمولاً در پوشش داخلی روده بزرگ یا راست روده شروع می‌شود.

در مراحل اولیه، سرطان کولورکتال ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند، اما با پیشرفت بیماری، علائمی مانند خون در مدفوع (ممکن است قرمز روشن یا تیره باشد)، تغییر در عادات دفع (اسهال، یبوست یا تغییر در قوام مدفوع)، درد یا ناراحتی شکمی (مانند گرفتگی یا نفخ)، کاهش وزن بدون دلیل، خستگی یا ضعف (ناشی از کم‌خونی به دلیل خونریزی داخلی) و احساس تخلیه نشدن کامل روده پس از دفع ممکن است ظاهر شوند.

سرطان کولورکتال ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است. برخی از مهم‌ترین عوامل خطر عبارتند از سن (خطر ابتلا با افزایش سن بالا می‌رود، به‌ویژه پس از ۵۰ سالگی)، سابقه خانوادگی (وجود سابقه سرطان کولورکتال یا پولیپ در خانواده)، اختلالات ژنتیکی (مانند پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP) و سندرم لینچ (HNPCC))، بیماری‌های التهابی روده (مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون) و سبک زندگی (رژیم غذایی پر از گوشت قرمز و فرآوری‌شده، کمبود فیبر در رژیم غذایی، کم‌تحرکی و چاقی، مصرف الکل و سیگار).

تشخیص سرطان کولورکتال معمولاً شامل مراحل مختلفی است. غربالگری یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای تشخیص زودهنگام است و شامل روش‌هایی مانند کولونوسکوپی (بررسی کامل روده بزرگ با استفاده از یک لوله انعطاف‌پذیر مجهز به دوربین)، تست خون مخفی در مدفوع (FOBT) (بررسی وجود خون در مدفوع) و سیگموئیدوسکوپی (بررسی قسمت پایینی روده بزرگ) می‌شود. اگر در طی این بررسی‌ها ناهنجاری‌هایی مشاهده شود، ممکن است بیوپسی (برداشتن نمونه‌ای از بافت برای بررسی زیر میکروسکوپ) انجام شود. همچنین، تصویربرداری (مانند سی‌تی اسکن، ام‌آرآی یا PET scan) برای تعیین گسترش سرطان استفاده می‌شود.

درمان سرطان کولورکتال به مرحله بیماری و سلامت کلی بیمار بستگی دارد. روش‌های درمانی شامل جراحی (برداشتن بخش سرطانی روده بزرگ یا راست روده)، شیمی‌درمانی (استفاده از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی)، پرتو درمانی (استفاده از اشعه‌های پرانرژی برای کوچک‌کردن تومورها)، درمان هدفمند (استفاده از داروهایی که به طور خاص سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند) و ایمونوتراپی (تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان) می‌شود.

پیشگیری و غربالگری نقش کلیدی در کاهش خطر ابتلا به سرطان کولورکتال دارند. غربالگری منظم از سن ۴۵ سالگی برای افراد با خطر متوسط توصیه می‌شود. تغییرات سبک زندگی مانند رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، اجتناب از سیگار و الکل نیز می‌توانند به پیشگیری کمک کنند. علاوه بر این، حذف پولیپ‌ها در طی کولونوسکوپی می‌تواند از پیشرفت به سرطان جلوگیری کند.

سرطان کولورکتال سومین سرطان شایع در جهان است. در سال ۲۰۲۳، حدود ۱.۹ میلیون مورد جدید و ۹۳۵,۰۰۰ مرگ ناشی از این بیماری گزارش شد. نرخ بقای ۵ ساله در مراحل اولیه حدود ۹۰٪ است، اما در مراحل پیشرفته به ۱۴٪ کاهش می‌یابد. این آمار نشان‌دهنده اهمیت تشخیص زودهنگام و درمان به موقع است.

در نتیجه، سرطان کولورکتال یک بیماری جدی اما قابل پیشگیری و درمان است. تشخیص زودهنگام و غربالگری منظم نقش کلیدی در کاهش مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری دارند. تغییرات سبک زندگی و آگاهی از عوامل خطر نیز می‌توانند به پیشگیری کمک کنند.